Plezierig scheiden bestaat niet. Maar scheiden hoeft niet op vechten uit te draaien. Echtscheidingsbemiddeling kan bijdragen aan goede afspraken met je aanstaande ex-partner.
De schrijver Remco Campert noteerde ooit dat trouwen en scheiden gemeen hebben dat rijp beraad de kans sterk vermindert dat je tot een van beide handelingen overgaat. Toch werden vorig jaar in Nederland 85000 huwelijken gesloten, terwijl er 31000 door echtscheiding werden ontbonden. In die laatste categorie was de gemiddelde huwelijksduur ruim 12 jaar. De gemiddelde leeftijd bij echtscheiding was bij mannen 42 jaar, bij vrouwen tegen de 40 jaar.
Sterke emoties bij echtscheiding
Wat het scheidingsproces ingewikkeld maakt, zijn de sterke emoties terwijl tegelijkertijd een zakelijke en rationele afwikkeling nodig is. Probeer eerst een zekere acceptatie en gelijkgezindheid te bereiken alvorens de noodzakelijke praktische afspraken te gaan maken. Anders dreigt de emotionele discussie te worden uitgevochten op die zakelijke vlakken In zo’n situatie kan de rekening van de advocaat erg hoog oplopen.
Wie wil scheiden is verplicht een advocaat in te schakelen, omdat echtscheiding een uitspraak van de rechter vereist (uitzondering ‘flitsscheiding‘ en een echtscheidingsbemiddeling via een mediator). In tegenstelling tot een huwelijk kan een echtscheiding door één van de partners worden aangevraagd Je kunt leder een eigen advocaat in de arm nemen, maar het is ook mogelijk met één advocaat een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding in te dienen. In dat geval bespaar je kosten en hoef je de rechtszaal niet van binnen te zien. Bij een gezamenlijk verzoek komt het vaak voor dat de partners al een convenant hebben gesloten met onderlinge afspraken over de zakelijke afwikkeling. De rechter kan de hoofdpunten uit zo’n convenant in de uitspraak opnemen. De afspraken kunnen dan zo nodig door inschakeling van een deurwaarder worden afgedwongen zonder dat opnieuw een gang naar de rechter nodig is. Maar ook als het convenant niet in het vonnis wordt genoemd, is het gewoon geldig als een overeenkomst tussen twee partijen.
Advocaat of psycholoog
De consumentenbond hield onder vijftig leden een enquête over hun nog vrij verse echtscheidingservaringen. Het ging om 26 mannen en 24 vrouwen. 17 van de 50 mensen hadden zich laten bijstaan door een zogeheten scheidingsbemiddelaar. De bedoeling is dat partijen met hulp van een derde de echtscheiding bespreekbaar maken, gezamenlijk oplossingen vinden en afspraken maken. Deze derde partij is vaak een mediator-jurist die ook de puur juridische kant van de echtscheiding afhandelt, soms een psycholoog. Bij 14 van de 17 bemiddelingskandidaten werden de afspraken In een convenant vastgelegd.
Door dit ‘voortraject’ te bewandelen wordt de uiteindelijke juridische procedure eenvoudiger en korter. Een voordeel is ook dat de rechter geen maatregelen hoeft op te leggen. De partijen zelf bepalen hoe ze de boedel verdelen, onderlinge verplichtingen afhandelen en hoe ze de zeggenschap over en omgang met kinderen regelen. Toch was het niet allemaal rozengeur en maneschijn. 9 respondenten waren niet helemaal of helemaal niet tevreden over de echtscheidingsbemiddeling. Dat had nogal eens te maken met de persoon van de bemiddelaar. Die zou bijvoorbeeld te veel naar één kant neigen.
Maar opvallend genoeg oordeelden de meesten toch positief over het fenomeen echtscheidingsbemiddeling en zouden het anderen ook aanraden. Als je besluit tot een bemiddelingstraject is het goed te bedenken dat je altijd een andere bemiddelaar kunt nemen. De klant is koning ook hier. Over het geheel genomen waren de mensen die in het voortraject van scheidingsbemiddeling gebruik maakten tevredener over hun advocaat dan degenen die dat niet deden. In die laatste categorie zijn er veel klachten over het gebrekkige probleemoplossend vermogen van de advocaat, zijn werktempo en de hoogte van de rekening. De meeste mensen kozen een advocaat op advies van een kennis of vriend, of eentje die ze zelf al kenden. Anderen vonden een advocaat in het telefoonboek, de Gouden Gids, via internet of via een Bureau Rechtshulp. De hele procedure nam gemiddeld 6 rot 9 maanden In beslag, gerekend vanaf het moment dat men een advocaat of bemiddelaar in de arm nam. De keuze voor wel of geen bemiddeling bleek niet van invloed op de duur van de scheidingsafhandeling
Goedkoper met een echtscheidingsbemiddeling
Van de geënquêteerden waren de mensen die voor scheidingsbemiddeling hadden gekozen duidelijk minder geld kwijt aan hun advocaat, gemiddeld € 2.200,- per persoon. Zonder bemiddeling lag dat gemiddelde op € 8.165,-. Het meest voorkomende bedrag dat betaald was aan advocaatkosten lag met bemiddeling op € 1.200,- per persoon en zonder bemiddeling op € 3.800,-. Het is gevaarlijk algemene conclusies aan deze uitkomst te verbinden. Daarvoor zou een veel groter onderzoek nodig zijn.
Denk eraan dat de tarieven van advocaten vrij zijn en behoorlijk verschillen. Maak eerst duidelijke afspraken over het tarief alvorens in zee te gaan met een advocaat. Ook de wettelijke regelingen voor rechtsbijstand beïnvloeden het bedrag dat men individueel kwijt is aan advocaatkosten. Sommige mensen hebben daar op grond van hun inkomen recht op. Onze enquête liet mede daardoor grote individuele verschillen zien in de antwoorden op de vraag hoeveel geld men kwijt was aan een advocaat, van € 180,- tot meer dan € 12.500,- per persoon. Particuliere rechtsbijstandverzekeringen keren overigens niet uit bij echtscheiding. De grootste besparing bij echtscheidingsbemiddeling is gelegen in het feit dat de partners gezamenlijk één scheidingsbemiddelaar hebben. Maar ook zonder bemiddeling kun je daar natuurlijk voor kiezen. Dat is echter alleen mogelijk als de belangen niet te ver uiteenlopen en de partners geen behoefte hebben aan een juridische strijd.
Ten slotte
Het is raadzaam emotionele dilemma’s te scheiden van de zakelijke afwikkeling; een echtscheidingsbemiddelaar kan daarbij helpen. Uit de enquête van de consumentenbond blijkt dat echtscheidingsbemiddeling zeer vaak leidt tot een convenant. Voordeel: de rechter hoeft geen maatregelen op te leggen en de partijen formuleren zelf oplossingen.
Bron: de Consumentenbond